1 tỉ - 350 hay 250 triệu đồng,
những con số khổng lồ về giá trị giải thưởng trong các gameshow truyền
hình giải trí Việt Nam đang làm công chúng thực sự giật mình. Bởi nếu so
với những cuộc thi mang tính trí tuệ khác trên VTV thì chẳng khác gì
lấy con voi đặt cạnh con chuột.
Tiền thưởng khủng cho những trò… mua vui nhạt nhẽo
Người
ta gọi một tuần vừa qua là tuần “bão nghiêng đêm” của gameshow Việt.
Bởi sau đêm đầu tiên ra mắt khá giả, cả Cặp đôi hoàn hảo và Bước nhảy
hoàn vũ (hai gameshow đang rất thu hút người xem) đều xuất hiện những
tranh cãi nảy lửa giữa thí sinh và ban giám khảo. Nhưng thực sự, nếu gọi
đấy là bão thì dường như loại bão này đã trở thành một hiện tượng quen
thuộc, đến hẹn lại lên và đến mùa là có. Ấy là thu hút dư luận bằng đủ
mọi chiêu trò.
Gương mặt thân quen,
ngay từ lần đầu chạm ngõ đã làm người xem choáng váng với giải thưởng
100 triệu đồng dành cho người thắng cuộc sau mỗi đêm diễn và 700 triệu
đồng dành cho người chiến thắng chung cuộc. Rồi như một sự sắp xếp hoàn
hảo nhất, sáu nghệ sĩ tham gia đều được đăng quang ngôi vị cao nhất một
lần để thưởng thức giải thưởng ấy.
Nhạt
nhẽo và thiếu sáng tạo có lẽ là điều dễ thấy nhất ở số đông các thí
sinh tham gia chương trình này. Vì vậy mà, một Phương Thanh dù cố gắng
biến hoá hết hình ảnh này sang hình tượng kia vẫn không làm thay đổi
được sự cũ kĩ và lối diễn quen thuộc, nhàm chán ở chị.
Chưa
kể đến giọng hát đã thực sự xuống dốc với đầy lỗi chênh, phô của ca sĩ
“Trống vắng” một thời. Người ta nói, Phương Thanh đã hết thời chạy show
nên chị lựa chọn các gameshow như một cách níu kéo và hâm nóng tên tuổi
của mình.
Thảm hoạ gameshow của năm
2013 phải kể đến Cặp đôi hoàn hảo. Nếu ở lần tổ chức thứ nhất, chương
trình này đã gây khá nhiều bất ngờ, thú vị thì ở lần thứ hai, mọi tính
toán của nhà tổ chức thực sự bị đổ bể. Hiện tượng thí sinh “vỗ mặt” giám
khảo, công khai cãi tay đôi, thậm chí thách thức cả về vấn đề chuyên
môn được xem là cái đáy thảm hại của chương trình giải trí thực tế này.
Nghệ sĩ hồn nhiên gắn logo nhãn hiệu nhà tài trợ trong một tiết mục biểu diễn
Chưa
dừng lại ở đó, việc cho thí sinh gắn mác bao bì nhà tài trợ (thương
hiệu mì ăn liền hảo hảo) lên trang phục biểu diễn đã gây nên nhiều phản
cảm. Một lãnh đạo của Cục Văn hoá cơ sở cho rằng, đây là hành động
thương mại lộ liễu, thái quá cần được lên án và ngăn chặn.
Cùng
chung số phận với Cặp đôi hoàn hảo, Bước nhảy hoàn vũ mùa thứ 4 đang
gây nhiều thất vọng vì kịch bản và format cũ kỹ. Chưa hết, mới đây, sau
đêm thi thứ 2, một nghệ sĩ tham gia cuộc thi đã đăng đàn tố cáo ban tổ
chức dàn xếp kết quả trắng trợn.
Nhảm
nhí, ồn ào, tạo chiêu trò không đáng có nhưng xét một cách công bằng,
các gameshow đã thực sự thành công ở góc độ mua vui, giải trí. Chỉ có
điều, cái làm người xem băn khoăn ấy là giải thưởng.
Giải thưởng bé cho những cái đầu lớn
Thử
làm một phép so sánh đơn giản về con số giá trị giải thưởng giữa các
gameshow giải trí và những chương trình mang tính trí tuệ, sẽ thấy một
sự thật đau lòng rằng, sự chênh lệch này là quá lớn.
Olympia
với lịch sử 13 năm, được xem là cuộc thi trí tuệ lớn nhất Việt Nam
nhưng giải thưởng tuần cho thí sinh về nhất chỉ vẻn vẹn có bốn triệu
đồng, cao hơn một chút ở cuộc thi tháng là 6 triệu đồng và 25 triệu đồng
ở thi quý. Giải nhất 35.000 USD tương đương với 730 triệu đồng được xem
là tương đối có giá trị.
Nhưng để
chạm đến được cột mốc chói lọi này, các em học sinh đã trải qua bao
nhiêu phần thi trí tuệ với tính chất đấu trí đầy cam go, quyết liệt,
ngoài sự thông minh trời cho. Dĩ nhiên, nếu chiến thắng, các em sẽ được
tôn vinh, được đội vòng nguyệt quế, được chạm đến giấc mơ ngời sáng
trong tương lai. Nhưng nếu thất bại, ngoài những trải nghiệm, giải
thưởng bèo bọt đôi khi không thể trở thành một niềm an ủi dù là nhỏ
nhoi.
Đến bao giờ những cuộc thi trí tuệ mới được tôn vinh xứng đáng nhất
20
triệu đồng hay 10 triệu đồng cho các giải nhì, ba một cuộc thi trí tuệ.
Và 50 triệu đồng cho một cặp đôi thí sinh (trong gameshow Cặp đôi hoàn
hảo) phải rời cuộc thi chỉ sau 3 đêm tham gia trình diễn? Đó có phải là
một bi kịch? Một sự chênh lệch xót xa giữa giải trí và trí tuệ?
Robocon
Việt Nam vô địch giải Châu Á Thái Bình Dương cũng chỉ có 150 triệu chia
đều cho cả đội gần 10 người. Năm 2010, giải nhất ĐH Lạc Hồng có tổng
giá trị giải thưởng là 60 triệu đồng bao gồm công ty ô tô Toyota: 10
triệu đồng, UBND tỉnh Đăk Lăk: 10 triệu đồng và đơn vị tổ chức VTV: 40
triệu đồng và 1000 USD từ ABU (Hiệp hội hát thanh truyền hình châu Á –
Thái Bình Dương). Giải nhì còn bèo bọt hơn với tổng giá trị là 25 triệu
đồng. Các giải thưởng khác đều có đồng giá trị giải thưởng là 10 triệu
đồng.
Từng chứng kiến một cuộc thi
Robocon toàn quốc, người viết thấy được sự vất vả của những thành viên
tham gia. Một sinh viên thuộc đội tuyển Robocon trường ĐH Lạc Hồng chia
sẻ: “Tai nạn trong quá trình làm robot là chuyện đã trở thành bình
thường, khó có thể tránh khỏi. Việc nghiên cứu và thực nghiệm robot phải
hoàn toàn bằng tay nên chúng tôi bị thương khá nhiều. Việc đứt tay,
cháy mặt … thì hầu như bạn nào cũng gặp.
Có
bạn lần đầu tiên hàn kim loại bị cháy tay, lửa bắn vào mặt…Việc học
trên lớp xen kẽ với thời gian thử nghiệm robot cực kì vất vả. Nếu không
có lòng đam mê với những chú robocon có lẽ chúng tôi đã phải bỏ cuộc từ
lâu. Phải rất khó khăn chúng tôi mới cân bằng được giữa việc học và công
việc chế tạo robot.
Trong một lần
chạy chương trình, robot không may bị “treo” phần mềm, lúc đó tôi không
thể điều khiển kịp vì robot đang chạy với tốc độ rất cao. Vậy là cả
người thật và người máy đều lao thẳng vào lồng. Robot thì bị vỡ con lăn,
gãy tay còn người thì máu me tùm lum”.
Bàn
về các gameshow giải trí, GS. Văn Như Cương chia sẻ với Pv báo
ĐS&PL: "Các chương trình giải trí thực tế đang khiến truyền hình trở
nên nhảm nhí. Bởi nghệ sĩ xuất hiện trên kênh truyền thông lớn nhất
quốc gia nhưng ăn mặc quá lố lăng, nói năng phản cảm. Chưa kể đến việc
lạm dụng quảng cáo để kinh doanh, thương mại."
Mới
đây, trong cuộc nói chuyện với các đoàn viên thanh niên, GS đã bày tỏ
quan ngại về lối sống và suy nghĩ của người trẻ bây giờ: "Họ sẵn sàng
đội mưa đội gió, quên ăn, quên ngủ để đi đón hay tranh nhau hôn hít một
anh chàng, cô nàng diễn viên, ca sĩ Hàn Quốc nào đó nhưng lại chẳng mấy
để ý đến một người đầy nghị lực sống như Nick Vujicic đến Việt Nam. Điều
đó là đáng buồn và đáng báo động. Các em đang thiên về lối sống hào
nhoáng, chỉ coi trọng cái bề nổi mà quên mất bề chìm. Nếu biết coi trọng
giá trị thật thì các em đã không điên cuồng như thế với những cô ca sĩ,
diễn viên mà vẻ đẹp của họ hoàn toàn là nhân tạo”.
Ở
góc nhìn khác, tiến sĩ Nguyễn Kim Dung, phó viện trưởng Viện nghiên cứu
giáo dục, ĐH SP TP.HCM bày tỏ: “Lứa tuổi thanh thiếu niên có sự quan
tâm đa dạng là điều bình thường. Chương trình nào thu hút được các em dĩ
nhiên đều có lí do của nó. Theo tôi, sự quan tâm nào, dù là âm nhạc,
hội hoạ, giáo dục, thể thao cũng đều rất chính đáng. Điều quan trọng là
phải xem xét đến mục đích của mỗi chương trình. Bài toán này phải do các
nhà quản lý thực hiện. VTV góp một phần trong việc định hướng đó. Giải
trí trên truyền hình là đúng nhưng chúng ta đừng lạm dụng, đừng thái quá
để đến một lúc nào đó sự nhảm nhí sẽ lấn át những giá trị trí tuệ”.
-----------------------------------------------