Để một đàn dê qua
sông rất đơn giản, người ta chỉ cần ôm con đầu đàn thả xuống sông, ngay
lập tức cả đàn dê sẽ bắt chước đi theo.
Đây là một câu chuyện vẫn
được lấy ra để làm ví dụ về việc người ta luôn cần những chuẩn mực để
làm theo. Nếu không có Phật, không có Jesus, không có các ngôi sao, các
thần tượng, nhiều người biết dựa vào ai?
Không nổi trội là có tội
“Đã sinh ra trong trời đất, phải để danh
gì với nước non”. “Hổ chết để da, người ta chết để danh”... Vậy nên,
con người ta phải xây dựng nhân hiệu, phải nổi tiếng. Trong bất cứ ngành
nghề nào cũng phải nổi tiếng. Không nổi trội, nổi bật thì không có
đường sống. Người bệnh chỉ muốn tìm tới bác sĩ giỏi nhất, học trò luyện
thi chỉ muốn tìm tới ông thầy nói “qua loa” cho hàng ngàn học trò. Ca sĩ
nổi tiếng thì lịch diễn kín mít, cát sê hàng trăm triệu, còn không thì
chỉ lâu lâu mới được đi hát bar. Bản chất con người là như thế, và không
có gì sai trong chuyện đó cả.
Bài giới thiệu về “Quản trị nhân hiệu” của TS Phan Quốc Việt sẽ khép lại chùm bài về “Văn hóa của thần tượng” của
mục Giải trí, Đẹp online. Qua bài viết này, TS Việt "tròn" đã phác thảo
sơ lược về những lý do để người nổi tiếng nói riêng và mỗi người nói
chung đều cần có nhân hiệu của riêng mình, cũng như những cách thức để
có được dấu ấn riêng biệt một cách văn hóa nhất, đẹp đẽ nhất.
Điều nguy hiểm nhất hiện nay là có nhiều
người bảo: Tôi chả cần nhân hiệu. Nếu anh không có nhân hiệu thì anh đã
có tội. Anh tốt, anh hay mà anh không đi biểu diễn, lại để những người
xấu phô diễn, như thế là anh có tội. Anh không đi cống hiến mà ngồi công
kích người khác là rất có tội.
“Nhân” là cái giá trị, cái bản chất, cái
gốc, còn “hiệu” là dấu hiệu nhận biết. Giấy gói bên ngoài rất quan
trọng, nhưng cái bánh bên trong không ngon thì người ta không quay lại
mua nữa. Cái cây mọc nhanh quá bằng thuốc kích thích thì thực sự rất độc
hại.
Ba yếu tố của nhân hiệu là: độc đáo (đặc
sắc, nổi trội), nhất quán và mang lại giá trị. Rất nhiều người nổi
tiếng ở Việt Nam không làm được đầy đủ cả ba yếu tố này trong việc xây
dựng nhân hiệu. Rất nhiều ngôi sao vụt nổi lên rồi lại vụt tắt.
Cách duy nhất để giữ đẳng cấp là liên
tục nâng đẳng cấp, nhưng nhiều người, có lẽ do ngẫu hứng, do may mắn, mà
họ nổi tiếng. Giờ đã nổi tiếng rồi, họ muốn giữ được sự nổi tiếng mãi,
nên phải dùng scandal này, chiêu trò kia để thu hút mọi người. Cứ kích
thích công chúng ở chỗ hở hang, tục tĩu thì không mang lại giá trị cho
xã hội, không thể có nhân hiệu. Là người làm văn hóa, người của công
chúng, là thần tượng dẫn dắt đám đông, người nghệ sĩ phải như con tằm
rút ruột nhả tơ, "chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài".
Nhân hiệu còn là sự kết hợp giữa ba điều: “tôi”, “đồng đội” và “xã hội”. “Tôi” là cái bẩm sinh, người ta nên cố đúng cái số, rèn đúng cái gen, tu luyện đúng cái thiên phú của mình,
nhưng cũng phải nhìn xung quanh, xem cái tài nhất của mình có vượt qua
được “đồng đội” không, có phù hợp với nhu cầu của “xã hội” hiện tại
không? Trên đời này có những người, theo quan điểm chung là rất tốt, rất
có trách nhiệm, ai bảo gì cũng làm, ai nhờ gì cũng giúp, nhưng theo
tôi, đó là sự tử tế… đểu cáng. Vì họ sẽ chẳng giúp được ai đến nơi đến
chốn, họ sẽ có trách nhiệm một cách rất vô trách nhiệm, vì những việc họ
làm không phải là cái thiên phú, cái gen, cái trời cho của họ.
Thêm vào đó, muốn nổi trội, xuất sắc,
người ta phải tập trung vào một thứ thôi. Tập trung nhiều khi vẫn là
chưa đủ, chăm chỉ nhiều khi vẫn còn thiếu, phải dịch chuyển từ tập
trung-kiên trì-chăm chỉ lên trọng tâm-kiên định-quyết liệt đến cùng để
tạo kết quả xuất sắc vượt trội.
Cái gì dễ đến thì dễ đi
Tôi thấy tất cả những gì xã hội đang làm
đều có ý nghĩa, kể cả những scandal, phát ngôn, hành động gây sốc cũng
có ý nghĩa: chúng tạo ra dư luận xã hội, tạo ra tâm điểm để mọi người
đều quan tâm, đó là sự khiêu khích để người ta dấy lên một cuộc tranh
luận nhằm làm cho mọi thứ được rõ ràng hơn. Scandal, nhìn chung, là tốt
chứ không phải xấu.
Những người đang tạo scandal, chiêu trò
bây giờ cũng không phải là họ không biết cách xây dựng nhân hiệu. Tuy
vậy, một đằng phải đánh đổi mồ hôi, nước mắt để được nổi tiếng, một đằng
sẽ nhanh chóng được biết tới một cách khá dễ dàng, nên họ lựa chọn con
đường thứ hai. Mặc dù vậy, nếu cứ ăn mỏng, hớt váng, chụp giật như thế,
người ta chỉ “đánh quả” được một thời gian ngắn thôi.
Tôi rất thích hai câu tiếng Anh: “Easy come, easy go” – cái gì dễ đến thì dễ đi, và “No free lunch”
– không có gì là miễn phí cả. Tôi vẫn nhớ Mỹ Linh ngày xưa, lúc mới nổi
tiếng, lúc đó chị ăn mặc lôi thôi lắm, nhưng hát rất nhiệt tình. Bây
giờ chị nổi tiếng rồi, chị vẫn đến nhà tôi chơi, ngồi xuống chiếu, ăn
lẩu và hát mê mẩn. Hàng ngày chị vẫn khổ luyện. Trường hợp của Hương
Tràm cũng thế. Ban tổ chức cuộc thi The Voice nên quay lại các video
Hương Tràm từ vòng 1, vòng 2, tới tứ kết, bán kết, chung kết, để cô bé
luôn nhớ mình đã phải trải qua những gì, nhờ những ai để có được ngày
hôm nay. Tôi nghĩ, muôn đời vẫn thế thôi, phải khổ luyện thì mới thành
tài, phải hiến tài thì mới hái tiền được.
Đa số chúng ta chết vì quên mất “cái
thuở ban đầu lưu luyến ấy”, cái thuở lấy mồ hôi nước mắt để tạo nên danh
tiếng. Nếu bạn “bắn súng lục vào quá khứ, tương lai sẽ nã đại bác vào
đầu bạn”. Bạn đã khổ luyện bao lâu để được 1 phút huy hoàng? Thế mà bây
giờ bạn chỉ muốn khoe hàng để được xếp hạng. Nếu khoe hàng thì nên sang
Thái, xuống Đồ Sơn!
Nghe trường hợp của Siu Black mà tôi
thấy đau lòng mãi. Siu Black đi làm kinh doanh cũng giống như Đặng Lê
Nguyên Vũ đi hát vậy. Phải phát huy cái tài năng của mình, chứ đừng có
tham cái gì của người khác. Điều quan trọng nhất là phải tìm được sứ
mệnh của mình. Tới tận 50 tuổi, tôi mới tìm được sứ mệnh của tôi, đó là
đi dạy học, giúp người ta khai sáng và khẳng định tài năng.
-----------------------------------------------